Ho là biểu hiện của nhiều chứng bệnh khác nhau như: viêm họng, viêm thanh, phế quản… Thường gặp và tái phát khi thời tiết lạnh giá, khô hanh hay giao mùa… Nhiều người phải đối mặt với những cơn ho khan sặc sụa kéo dài hàng tháng trời mà không hết. Trong Đông y, ho được xếp vào chứng “khái” hay “khái thấu”, nguyên nhân do phế, tỳ, thận khí hư… Phong hàn táo nhiệt xâm nhập cơ thể qua đường miệng, mũi hoặc bì phu cơ nhục, khiến phế khí mất tuyên thông sinh ho. Nay xin giới thiệu với độc giả bài thuốc chữa ho khan đơn giản, dễ tìm, dễ áp dụng để độc giả áp dụng khi cần thiết.
Nghệ vàng
Nguyên liệu: nghệ vàng 10 – 15g, lá trầu không 5 – 6 lá.
Chế biến: Nghệ loại bỏ đất cát rửa sạch, trầu không chọn lá bánh tẻ bóng mập rửa sạch, tất cả đem xay hay giã nhuyễn, chế khoảng 1/3 bát nước sôi để nguội lọc lấy nước cốt, chia nhỏ uống 4 – 5 lần trong ngày sáng, trưa, tối mỗi lần 2 – 3 thìa cà phê, thường uống 1 – 2 ngày là có kết quả. Bài thuốc có tác dụng ôn can thận, thanh phế, ích tỳ, sát khuẩn, khứ mủ, phá ung nhọt, sạch hầu họng. Thích dụng cho những chứng bệnh viêm họng, viêm phổi, viêm amidal…, nhất là tình trạng ho khan, ho kéo dài không rõ nguyên nhân… Theo Đông y, trầu không vị cay nồng, mùi thơm hắc, tính ấm; có tác dụng ôn trung, hành khí, khư phong tán hàn, tiêu thũng chỉ thống, hóa đàm, chống ngứa… Được dùng thuốc sát khuẩn, làm săn da, làm chất kích thích, làm chất lợi nước bọt, phòng chống bệnh lỵ, sốt rét và trị các bệnh đường hô hấp, dạ dày, bỏng… Dưới nhãn quan của y học hiện đại, lá trầu không chứa 0,8 – 2,4% tinh dầu thơm, có vị nồng, chủ yếu là 2 phenol: betel-phenol là đồng phân của eugenol và chavicol kèm theo nhiều hợp chất phenolic khác. Nghệ vị cay, đắng, tính ôn vào hai kinh can và tỳ, nghệ tác dụng phá u cục, huyết tích, trị mụn nhọt, sát khuẩn kích thích mọc tổ chức hạt và cầm máu. Thường dùng trị các bệnh lý gan thận, bệnh phụ nữ, phá ung nhọt, cầm máu, trị vết thương… Theo YHHĐ, trong nghệ có chứa 0,3% curcumin, 3-5% tinh dầu, 25% cacbua tecpenic, chủ yếu là zingiberen và 65% xeton sespuitecpenic, các chất turmeron… Được ứng dụng trị ho, các bệnh dạ dày tá tràng, u xơ tử cung, u xơ tiền liệt tuyến, bổ huyết, cầm máu…
Chú ý: Bài thuốc này không dùng cho phụ nữ mang thai, thai phụ sau sinh không có huyết ứ không nên dùng. Để nâng cao hiệu quả, người bệnh nên bôi dầu hoặc dán cao vào huyệt dũng tuyền (huyệt ở điểm nối 2/5 trước với 3/5 sau của đoạn đầu ngón chân thứ 2 và giữa bờ sau gót chân, lỗ hõm dưới bàn chân) cửa ngõ của thận, thận được ôn ấm, phế khí tốt tất sẽ giảm ho.
Theo Lương y Chu Văn Tiến
