Thồm lồm gai hay còn gọi là rau má ngọ, rau sông chua dây, thuộc họ rau răm. Là loại cây sống lâu năm có thân mọc bò hay leo, có nhánh nhẵn mang gai quặp xuống. Lá hình tam giác, mép lá nguyên hay có gai, phía dưới làm thành bẹ rộng bao quanh thân. Hoa mọc thành bông ngắn ở ngọn, cũng có bẹ chìa như lá; cuống dài và có gai nhọn; hoa nhỏ màu trắng hoặc xanh nhạt. Quả có 3 rãnh dọc, khi chín màu đen. Mùa ra hoa tháng 6-8; quả tháng 9-10. Cây mọc hoang ở khắp những nơi ẩm thấp.
Để làm thuốc có thể dùng toàn cây. Dùng tươi hoặc phơi, sấy, khô. Theo Đông y thồm lồm gai có vị đắng, chua, tính bình; vào các kinh can, thận. Có tác dụng thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết tiêu thũng, tức phong chỉ khái (trừ phong, chống ho). Thường dùng chữa ho gà, hoàng đản (vàng da), sốt rét, kiết lỵ, tiểu tiện buốt, khí hư, …
Thồm lôm
Bài thuốc có sử dụng thồm lồm gai
Chữa ho gà: Thồm lồm gai 30g, rửa sạch, cắt khúc, sao với rượu, rau diếp cá 20g. tất cả cho vào ấm đổ 550ml nước, đun còn 200ml, thêm chút đường chia ra 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 10 ngày.
Hỗ trợ điều trị xơ gan: Thồm lồm gai 20g, nhân trần 15g, kim tiền thảo 10g, cỏ seo gà 10g, mộc hương 10g, đại phúc bì 10g, hoàng liên 6g, thổ phục linh 12g. tất cả rửa sạch, cho vào ấm đổ 700ml nước sắc còn 250ml, chia 3 lần uống trong ngày. 10 ngày một liệu trình.
Chữa viêm da đầu do tăng tiết bã nhờn: Thồm lồm gai 100g, lá thông đuôi ngựa 30g; tất cả rửa sạch, thái nhỏ. Đun nước để gội đầu. Cách ngày gội 1 lần.
Chữa phù do viêm thận mạn: Thồm lồm gai 20g, hạt bí đao 15g, đông qua bì (vỏ bí đao) 20g, xa tiền tử 15g, bạch mao căn 20g, hải kim sa 10g. Tất cả rửa sạch, cho vào ấm đổ 700ml nước, sắc 250ml nước, chia ra 3 lần uống trong ngày. 10 ngày một liệu trình.
Hỗ trợ điều trị trĩ (giai đoạn đầu, mới mắc): Thồm lồm gai 20-30g, lòng lợn 100g. Lòng lợn làm sạch, ướp gia vị cho vừa, xào qua, cho thồm lồm gai, đổ nước ngập hầm nhừ lên ăn trong bữa cơm. Cách ngày ăn một lần. Dùng 10 ngày một liệu trình.
Chữa viêm da dị ứng: Thồm lồm gai 30g, dã cúc hoa 30g, cỏ seo gà 20g. Tất cả rửa sạch, đổ 500ml nước, sắc còn 150ml nước, cho ra bát. Cho tiếp 500ml nước sắc còn 150 nước, trộn 2 nước vào chia 3 lần uống trong ngày. Cho tiếp 500ml nước vào thuốc sắc còn 300 ml nước dùng để rửa chỗ da bị tổn thương. Mỗi liệu trình 10 ngày.
Lương y Nguyễn Nam
