Trứng cá là bệnh hay gặp ở tuổi thanh thiếu niên. Có tới 80% người trưởng thành bị trứng cá. Bệnh gây nên do tăng sản chất bã kèm theo sự ứ đọng và viêm nhiễm ở hệ thống nang lông.
Theo YHCT, bệnh trứng cá là một loại bệnh chủ yếu phát ra ở mặt, chủ yếu biểu hiện ở các tuyến nang lông có tên gọi: tòa ế, phân thích, khâu chẩn. Nguyên nhân bệnh trứng cá chủ yếu là do tố thể người bệnh như thận âm bất túc, âm dương thất điều, tướng hỏa quá vượng, thêm vào đó, do hậu thiên ăn uống không điều độ hoặc mạch xung nhâm bất điều, hỏa nhiệt của phế vị bốc lên mặt mà dẫn đến huyết nhiệt uất phát ra bệnh.
Dưới đây là một số bài thuốc trị bệnh trứng cá:
Trường hợp 1: Nếu mụn trứng cá màu hồng, gồ lên, khi vỡ chảy nước nhờn, hồng, các ngày sau kết rắn đanh, miệng khô, tâm phiền (buồn bực), di tinh (với bệnh nhân nam), rối loạn kinh nguyệt (với bệnh nhân nữ), mất ngủ, ngủ hay mộng mị, đại tiện táo kết, tiểu tiện ít, nước tiểu đỏ, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch sác.
Bài thuốc: tri mẫu 12g, bồ công anh 15g, hoàng bá 12g, liên kiều 15g, nữ trinh tử 20g, sinh địa hoàng 15g, hạn liên thảo 20g, đan sâm 15g, ngư tinh thảo 20g, cam thảo 5g. Sắc uống.
Gia giảm: Nếu đại tiện bí kết không thông, gia đại hoàng 15g (cho sau), tử thảo 15g, chỉ thực 12g để thông phủ tả nhiệt; nếu đại tiện phân nát, bỏ đại hoàng, gia thổ phục linh 15g, nhân trần 15g để lợi thấp, thanh nhiệt giải độc; mất ngủ, gia hợp tiên bì 15g, phục linh 20g; phế vị hỏa nhiệt, gia sinh thạch cao 20g, địa cốt bì 15g.
Trường hợp 2: Nếu mụn trứng cá hồng sẫm, cứng, mọng nước, có những mụn có chất nhày màu xám lõm xuống hoặc lồi lên, tâm phiền, đa mộng (ngủ hay mộng mị), đại tiện táo, lưỡi có khi tím bầm, có điểm ứ huyết hoặc vàng bệu, mạch khẩn hoặc tế sác.
Bài thuốc: đào nhân 15g, hạn liên thảo 20g, hồng hoa 5g, bồ công anh 15g, sinh địa 20g, bối mẫu 12g, xích thược 5g, miết giáp 12g, nữ trinh tử 20g, cam thảo 4g, xuyên sơn giáp 10g, đan sâm 20g.
Trường hợp 3: Nếu mụn trứng cá liên quan tới kỳ kinh, số lượng có thể nhiều hoặc ít nhưng sự xuất hiện của mụn có quan hệ rõ ràng đến chu kỳ kinh nguyệt. Trước chu kỳ kinh, mụn trứng cá nhiều; sau chu kỳ kinh, mụn trứng cá thường ít hơn.
Bài thuốc: nữ trinh tử 20g, hương phụ 12g, hạn liên thảo 20g, sơn tra 20g, tri mẫu 10g, đan sâm 15g, sài hồ 12g, trạch tả 12g, bạch thược 15g, ích mẫu 15g, phục linh 15g, cam thảo 3g. Sắc uống.
Gia giảm: Nếu kinh nguyệt trước kỳ, lượng nhiều, bỏ đan sâm, gia sinh địa 15g, tăng ích mẫu lên 30g. Kinh nguyệt sau kỳ, tăng đan sâm lên 20g và gia vương bất lưu hành 15g.
Thuốc dùng ngoài:
Dùng hoa, lá và cành của cây kim ngân giã tươi vắt lấy nước 1 bát sắc lấy 8 phần mà uống, còn bã đắp vào rất công hiệu.
Cây kim ngân
Nếu da nhiều chất nhờn, bóng thì làm mặt nạ bằng cà chua: Cà chua nghiền nhỏ vắt lấy nước hòa với một ít nước chanh đem xoa đều lên mặt, làm như vậy một thời gian, da mặt giữ được độ khô ráo và làm sạch trứng cá.
ThS.BS. Trần Thái Hà
