Ở Việt Nam , cây lá giang thường mọc hoang ven kênh rạch, trong vườn cây hoặc được trồng ở các tỉnh miền Trung và vùng đồng bằng sông Cửu Long. Thân cây lá giang là loại dây leo dài 1,5 – 4 m, nhẵn, có ít nhựa mủ trắng. Thân bò trên cây sống, cây chết hoặc thảm thực vật xanh. Rễ có nhiều cấp mọc sâu trên đất ẩm.
Lá giang
Lá giang có màu xanh lục hình trứng mọc đối dài 5 – 8cm, rộng 3 – 5cm, khi ngắt lá có tiết ra nhựa màu sữa đục, hoa màu trắng phớt hồng, khi quả già tách ra mỗi hạt có túm lông nhờ gió phát tán bay đi mọc cây non, cây thường mọc quấn phủ trùm lên thân cây khác thành bụi dây. Lá giang nấu canh chua với thịt cá, ăn mát ngon bổ ngoài ra còn làm thuốc trị bệnh, bộ phận dùng làm thuốc là thân, rễ và lá.
Cây lá giang là cây thuốc dân gian, dùng chữa chứng ăn uống không tiêu, bụng đầy trướng, đau dạ dày, đau nhức xương khớp. Cây lá giang dùng ngoài chữa mụn nhọt, lở ngứa ngoài da; dùng làm thực phẩm có vị chua khi chế biến các món ăn (cá, thịt).
Thân lá giang làm thuốc chữa sỏi tiết niệu, viêm đường tiết niệu, viêm thận mạn tính. Đặc biệt, lá giang còn có tác dụng chữa viêm ruột, phong thấp, sưng tấy…
Một số bài thuốc từ lá giang:
Chữa viêm đường tiết niệu: Thân hoặc lá giang 100 – 200g, sắc uống nhiều lần trong ngày, 15 ngày là một liệu trình. Hoặc thân lá giang 10 – 20g, hãm uống thay trà.
Chữa ăn không tiêu, bụng trướng đầy: Lá giang 30-50g, sắc uống. Dùng 3 – 5 ngày.
Chữa mụn nhọt, lở ngứa ngoài da, vết thương: Lá tươi rửa sạch, giã nát, đắp lên vết thương.
Cá chuồn nấu lá giang: Cá chuồn 3 – 5 con, lá giang 100g. Cá chuồn bỏ vảy, chặt vây, cắt làm 2 – 3 khúc; lá giang rửa sạch, vò giập. Nước đun sôi, cho cá vào, sau đó cho lá giang và bột canh (muối, bột ngọt), có thể thêm nắm gạo làm tăng phần đậm đặc của nồi canh. Khi bắc ra, cho thêm quả ớt đập giập. Công dụng: bổ hư tổn, khu phong trừ thấp, cường kiện cân cốt; phòng chữa viêm đường tiết niệu với các triệu chứng đái dắt, đái buốt.
Chữa viêm bàng quang bằng canh gà lá giang: Gà 600g, lá giang 100g, gia vị vừa đủ. Gà rửa sạch, để ráo chặt miếng; lá giang bánh tẻ rửa sạch. Cho thịt gà cùng 1 lít nước, đun sôi, vớt bọt, thêm mắm và gia vị vừa ăn. Khi thịt gà chín mềm, cho lá giang đã vò nát vào, đun sôi; trước khi bắc ra thêm ít rau thơm vừa ăn. Công dụng: Thanh nhiệt giải độc dùng cho các trường hợp lao thương khí huyết, phong hàn thấp tí; sản hậu băng huyết, huyết trắng, hội chứng lỵ xuất huyết, trĩ xuất huyết, suy nhược cơ thể.
Lưu ý: Lá giang vị chua, có chứa axit tartric, không dùng lá giang chữa bệnh khi đang bị đợt đau khớp do gút cấp vì có thể tăng lắng đọng axit gây đau tăng, không dùng chữa sỏi thận do lắng đọng axit vì uống dài ngày thì nước tiểu thiên về axit sỏi lớn thêm, không nên nấu canh lá giang ở nồi nhôm, nồi kim loại, nếu có nấu thì múc ra ăn ngay, nếu để lâu chất chua lá giang có thể ăn mòn kim loại gây độc.
Bác sĩ Lê Hoài Nam
