Mướp đắng hay còn gọi là khổ qua, tên khoa học: Momordica charantia L., thuộc họ Hồ lô (Cucurbitaceae). Theo Đông y, mướp đắng tính hàn, vị đắng, không độc, vào kinh tâm, tỳ, vị, can, phế. Có tác dụng thanh nhiệt tả hỏa, giải thử, thanh can minh mục, giải độc. Dùng trong các trường hợp trúng nắng, sốt nóng, mất nước, hội chứng lỵ, viêm nhiễm đường sinh dục, tiết niệu, mụn nhọt, viêm kết mạc cấp và mạn tính. Ngoài ra, khổ qua còn có tác dụng kiện tỳ, tả tâm hỏa, nhuận phế vệ, dùng thường xuyên giúp tinh thần thư thái, an thần, giảm stress, giúp da dẻ mịn màng ngăn ngừa và chữa các căn bệnh về da, đặc biệt công năng kiện tỳ, thúc đẩy chuyển hóa của chất charantin, polypeptid-P và vicine trong khổ qua giúp cơ thể ức chế sự chuyển hóa và hấp thu đường trong cơ thể, ngăn ngừa căn bệnh đái tháo đường và ổn định đường huyết ở người tiểu đường.
Mướp Đắng
Một số món ăn bài thuốc phòng trị tiểu đường từ mướp đắng:
Bài1: mướp đắng 100g, tuỵ lợn 1 cái, nấm hương 200g. Tất cả đem nấu canh, nêm gia vị vừa ăn, ăn 2-3 bữa/tuần. Thích dụng cho những người tiểu đường, tăng huyết áp, tim mạch.
Bài 2: mướp đắng 100g, nấm hương 150g, đậu ván trắng 200g. Trước tiên, cho đậu ván trắng vào nấu, khi chín, cho nấm và mướp vào nấu tiếp, nêm gia vị vừa ăn. Bài thuốc có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, hạ đường huyết. Thích dụng cho những người tiểu đường, ăn uống không ngon miệng, gầy sút, ăn uống khó hấp thu, thường xuyên sống phân. Bài thuốc có thể ăn thường xuyên hằng ngày với cơm hoặc có thể nấu cháo ăn hằng ngày thay cơm. Loại cháo này có thể dùng thay cơm đối với bệnh nhân tiểu đường.
Bài 3: mướp đắng 150g, đậu phụ 200g, nấm hương 200g. Tất cả đem hầm chín, nêm gia vị vừa ăn. Thích dụng cho người rối loạn chuyển hóa, tiểu đường, mỡ máu, tăng huyết áp, mẩn ngứa, mày đay. Bài thuốc có thể ăn hằng ngày, rất thích hợp với người ăn kiêng, ăn chay.
Bài 4: mướp đắng 100g, nấu nấm hương 200g, mộc nhĩ 150g, thịt nạc lợn 200g. Tất cả đem nấu thành canh, ăn 2-4 bữa trong tuần có tác dụng bổ dưỡng ngũ tạng, kiện tỳ, tăng cường chuyển hóa. Thích dụng cho người tiểu đường, rối loạn chuyển hóa lipit máu, tăng huyết áp, thiếu máu, hạ cholesterol.
Bài 5: mướp đắng 150g, hoài sơn 10g, ý dĩ 15g, nấm hương 100g, thịt chân giò 200g. Tất cả đem hầm ăn cùng cơm 2 – 3 lần/tuần. Bài thuốc có tác dụng kiện tỳ, ích khí, cường não tủy, dưỡng huyết, sinh tân dịch. Thích dụng cho người tiểu đường, rối loạn chuyển hóa, thiếu máu, thiếu sữa, suy nhược cơ thể.
Bài 6: mướp đắng 100g, nấm hương 150g, mộc nhĩ đen 100g, thịt gà 150g. Tất cả cho vào nồi, đổ một lượng nước vừa đủ, hầm nhừ bằng lửa nhỏ, chế thêm gia vị, ăn nóng. Bài thuốc có tác dụng kiện tỳ, bổ thận, ích khí, dưỡng huyết. Thích dụng để chữa các chứng bệnh có biểu hiện khí huyết suy nhược, mệt mỏi nhiều, mắt mờ, đầu choáng, mất ngủ, hay quên, tỳ mất công năng kiện vận gây rối loạn chuyển hóa chất trong cơ thể như: tiểu đường, mỡ máu…
Bài 7: mướp đắng100g, nấm hương 50g, thịt lợn nạc 200g. Tất cả đem xào ăn hằng ngày, bài thuốc có tác dụng kiện tỳ, thanh nhiệt, lương huyết. Thích dụng trong các bệnh như tiểu đường, gan máu nhiễm mỡ, tăng huyết áp, bệnh tim mạch…
Bài 8: mướp đắng 100g, hoài sơn 15g, thiên hoa phấn 10g, nấm hương 150g, tim lợn 1 quả. Tất cả đem hầm nhỏ lửa, ăn nóng. Thích dụng trong các chứng tỳ, vị hư nhược, mất công năng kiện vận do tâm hư nhược gây nên dẫn đến tiểu đường, phù thũng, ăn uống kém…
Bài 9: mướp đắng 1 quả to, nấm hương 50g, trứng gà 3 quả. Mướp đắng, nấm hương thái nhỏ, cho dầu, gia vị vừa đủ xào ăn hằng ngày. Thích dụng trong các bệnh tiểu đường, mỡ máu, mẩn ngứa…
Lương y Chu Văn Tiến
